Białe logo

Encyklopedia Szkodników

Szkodniki to zwierzęta, które w różnorodny sposób zagrażają ludziom, ich dobytkowi oraz środowisku. Mogą niszczyć uprawy, roznosić choroby, a także zakłócać codzienne funkcjonowanie. Wśród najczęściej spotykanych w Polsce szkodników są zarówno małe gryzonie, jak i większe ssaki, które mogą wywoływać poważne problemy. Warto je poznać, aby wiedzieć, jak się przed nimi chronić. Poniżej przedstawiamy 10 najczęściej występujących szkodników, które mogą stanowić zagrożenie zarówno dla ludzi, jak i ich otoczenia.

Mysz domowa

Mysz domowa jest jednym z najbardziej rozpowszechnionych szkodników na świecie. Ten mały gryzoń, osiągający długość do 10 cm, często zamieszkuje ludzkie siedliska, gdzie znajduje schronienie oraz pożywienie. Mysz domowa jest bardzo płodna – jedna samica może w ciągu roku wydać na świat nawet kilkadziesiąt młodych, co sprawia, że jej populacja może bardzo szybko się rozrastać. Dorosłe osobniki mają smukłą budowę ciała i zaostrzony pysk z włosami zatokowymi, czyli wąsikami. Inne znaki rozpoznawcze to długi, słabo owłosiony ogon i cienkie, ale długie uszy.

Myszy domowe są wszystkożerne, choć preferują produkty zbożowe. Ich obecność w domach jest nie tylko uciążliwa, ale również niebezpieczna. Myszy mogą przenosić choroby, takie jak salmonella czy hantawirusy, a także zanieczyszczać żywność swoimi odchodami. Ponadto gryzą przewody elektryczne, co może prowadzić do pożarów. Zwalczanie myszy domowych zazwyczaj polega na stosowaniu pułapek mechanicznych, trucizn lub środków odstraszających. Ważne jest także zabezpieczenie wszelkich potencjalnych miejsc, przez które mogą one dostawać się do wnętrza budynków.

Mysz domowa

Mysz leśna

Mysz leśna jest jednym z najczęściej spotykanych gryzoni w lasach Europy. Charakteryzuje się żółtawą plamą na szyi, która odróżnia ją od innych gatunków myszy. Osiąga długość ciała do 12 cm, a jej ogon jest dłuższy niż reszta ciała. Mysz leśna jest aktywna głównie nocą, kiedy to szuka pożywienia. Odpowiadają jej zarówno lasy liściaste, jak i iglaste. Ma nieco większe oczy i uszy względem swojego domowego odpowiednika. Różni się też kolorem sierści, ponieważ ta jest żółtawobrązowa wraz z charakterystyczną plamą na szyi. Żywi się głównie nasionami, owocami oraz drobnymi bezkręgowcami, co czyni ją ważnym elementem ekosystemu leśnego.

Mimo że mysz leśna preferuje naturalne środowiska, zdarza się, że w poszukiwaniu pokarmu zapuszcza się do ludzkich siedlisk, zwłaszcza w okresach niedoboru pożywienia. Może wtedy stać się szkodnikiem, szczególnie w gospodarstwach rolnych, gdzie uszkadza zbiory i przechowywane nasiona. W walce z myszą leśną stosuje się podobne metody jak w przypadku myszy domowej, choć większy nacisk kładzie się na zabezpieczanie miejsc magazynowania żywności.

Mysz zaroślowa

Mysz zaroślowa, zwana także myszą polną, jest blisko spokrewniona z myszą leśną i często z nią mylona. Żyje głównie na terenach otwartych, takich jak pola, łąki, a także w zaroślach, skąd pochodzi jej nazwa. Mysz zaroślowa jest nieco mniejsza od myszy leśnej i nie posiada charakterystycznej plamy na szyi. Jej dieta składa się głównie z nasion, owoców, owadów oraz innych drobnych bezkręgowców. Preferuje ona nocny tryb życia, większą część dnia spędzając w ukryciu.

Mysz zaroślowa, podobnie jak inne gatunki myszy, jest płodna i szybko się rozmnaża. Z tego powodu może stanowić zagrożenie dla upraw, szczególnie w rolnictwie, gdzie niszczy nasiona i młode rośliny. Walka z myszą zaroślową opiera się na podobnych metodach jak w przypadku innych gryzoni – stosuje się pułapki, trucizny, a także naturalnych drapieżników, takich jak koty, które pomagają w ograniczaniu jej populacji.

Mysz badylarka

Mysz badylarka to najmniejszy przedstawiciel rodziny myszowatych w Europie. Osiąga zaledwie 5-7 cm długości, co czyni ją niezwykle drobnym gryzoniem. Mysz badylarka jest zwierzęciem nadrzewnym, co oznacza, że większość swojego życia spędza na roślinach, gdzie buduje kuliste gniazda z traw i liści. Jej ogon jest chwytny, co ułatwia jej poruszanie się po gałęziach. Można ją rozpoznać po charakterystycznym kolorze futra, od żółtawego do rdzawobrunatnego. Ten gatunek posiada również małe, okrągłe uszy.

Badylarki żywią się głównie nasionami, owadami oraz nektarem kwiatów. Choć są mało widoczne i zazwyczaj nie wchodzą w bezpośredni kontakt z człowiekiem, mogą stanowić problem w sadach i ogrodach, gdzie uszkadzają owoce i nasiona. Warto jednak pamiętać, że mysz badylarka jest również cennym elementem ekosystemu, przyczyniając się do kontroli populacji owadów. Z tego powodu zwalczanie tego gatunku nie jest zalecane, chyba że jego obecność staje się wyraźnie uciążliwa.

Mysz badylarka

Szczur wędrowny

Szczur wędrowny, znany także jako szczur norweski, wodny lub kanałowy, jest jednym z najczęściej spotykanych gryzoni na świecie. Jego długość ciała może wynosić do 25 cm, a ogon jest nieco krótszy niż reszta ciała. Szczur wędrowny jest doskonałym pływakiem, co pozwala mu przetrwać w różnych środowiskach, od miast po tereny wiejskie. Chętnie zakłada gniazda w cichych miejscach, takich jak piwnice czy rury kanalizacyjne.

Ten gatunek szczura jest wszystkożerny i bardzo oportunistyczny. Żywi się zarówno resztkami jedzenia, jak i małymi zwierzętami, a także roślinami. Jego obecność w bliskim sąsiedztwie ludzi jest niebezpieczna, ponieważ może przenosić wiele chorób, takich jak leptospiroza czy salmonelloza. Ponadto szczury wędrowne niszczą zapasy żywności i infrastrukturę, przegryzając kable elektryczne i rury. Zwalczanie szczurów wędrownych polega na stosowaniu trutek, pułapek oraz profesjonalnych usług deratyzacyjnych, które pomagają w kontrolowaniu ich populacji.

Szczur wędrowny

Szczur śniady

Szczur śniady, znany również jako szczur czarny, jest mniej rozpowszechnionym kuzynem szczura wędrownego. Jego długość ciała wynosi około 20 cm, a ogon jest dłuższy niż reszta ciała. Szczur śniady jest bardziej zwinny i smukły niż jego wędrowny krewniak, co pozwala mu na łatwiejsze wspinanie się po budynkach i drzewach. Kolor jego futra może mieć barwy od szarego po ciemne, najczęściej jednak jest ono szarobrązowe.

Szczur śniady preferuje cieplejsze klimaty i często zamieszkuje poddasza, magazyny oraz strefy portowe, gdzie znajduje pożywienie i schronienie. Żywi się głównie owocami, nasionami, a także resztkami ludzkiego jedzenia. Choć jest mniej odporny na trudne warunki środowiskowe niż szczur wędrowny, to nadal stanowi poważne zagrożenie dla ludzi. Przenosi choroby, takie jak dżuma, a także zanieczyszcza i niszczy żywność. Zwalczanie szczura śniadego polega na stosowaniu podobnych metod jak w przypadku szczura wędrownego, jednak z większym naciskiem na zabezpieczanie budynków przed ich inwazją.

Kret europejski

Kret europejski to ssak z rodziny kretowatych, którego obecność w ogrodach i na polach jest często uciążliwa. Choć nie jest gryzoniem, to jego działalność może wyrządzać znaczne szkody w uprawach oraz na trawnikach. Kret, drążąc podziemne korytarze, uszkadza systemy korzeniowe roślin, co może prowadzić do ich obumierania. Zwierzę to żywi się głównie dżdżownicami i owadami, ale nie gardzi również drobnymi gryzoniami. Mimo swojej pożyteczności w ograniczaniu populacji owadów kret jest nielubianym gościem w ogrodach.

Krety są wyposażone w silne łapy z pazurami, które umożliwiają im efektywne kopanie w ziemi. W wyniku ich działalności na powierzchni gleby pojawiają się charakterystyczne kopce, co jest jednym z najbardziej widocznych śladów ich obecności. Walka z kretami jest trudna, ponieważ są one pod ochroną w niektórych krajach (w Polsce można z nim walczyć na terytorium swojego ogrodu), a także ze względu na ich specyficzny tryb życia. Wiele osób decyduje się na stosowanie różnych metod odstraszania, takich jak pułapki czy urządzenia emitujące dźwięki o wysokiej częstotliwości, które mają zniechęcić krety do osiedlania się w danym miejscu.

Karczownik ziemnowodny

Karczownik ziemnowodny, znany również jako karczownik wodny, to duży gryzoń, który często bywa mylony z kretem lub szczurem. Osiąga długość ciała do 20 cm i posiada krótszy, owłosiony ogon. Jego ubarwienie jest ciemne, od brązu aż po całkowicie czarne futro. Karczownik zamieszkuje tereny podmokłe, takie jak brzegi rzek, stawy czy bagna, gdzie kopie rozległe systemy korytarzy. Tworzy on również kopce wodne, które mogą nieco przypominać te pozostawiane przez krety.

Karczowniki żywią się głównie roślinami wodnymi, kłączami oraz korzeniami, co może prowadzić do znacznych szkód w ogrodach i na polach uprawnych. W okresach głodu potrafią również atakować drzewa, obgryzając ich korę, co prowadzi do obumierania roślin. Ze względu na swoje środowisko życia, walka z karczownikami jest trudna i wymaga specjalistycznych metod, takich jak pułapki wodne czy odstraszacze emitujące dźwięki o niskiej częstotliwości, które mają na celu zniechęcenie ich do osiedlania się na danym terenie.

Karczownik ziemnowodny

Popielica

Popielica to gryzoń z rodziny popielicowatych, znany również jako pilch. Osiąga długość ciała do 18 cm, a jej ogon jest pokryty gęstym futrem, co nadaje jej charakterystyczny wygląd. Wyróżniają je również dużych rozmiarów uszy, które wyraźnie odstają od głowy. Popielice są aktywne głównie nocą i zamieszkują dziuple drzew, skąd wyruszają na żer. Żywią się owocami, nasionami, a także owadami, choć w ich diecie dominują pokarmy roślinne.

Popielice mogą stać się uciążliwe, gdy zamieszkają w budynkach, gdzie hałasują i niszczą izolacje termiczne, co może prowadzić do strat materialnych. Ponadto ich obecność może być trudna do wykrycia, ponieważ są bardzo ostrożne i rzadko wychodzą na światło dzienne. Zwalczanie popielic polega na uszczelnianiu budynków oraz stosowaniu pułapek, choć w niektórych krajach są one chronione i ich usuwanie może wymagać specjalnych zezwoleń.

Popielica

Nornica ruda

Nornica ruda to niewielki gryzoń z rodziny nornikowatych, który występuje w lasach, zaroślach oraz na terenach uprawnych. Charakteryzuje się rudawym futerkiem na grzbiecie i jaśniejszym brzuchem. Osiąga długość ciała do 10 cm, a jej ogon jest stosunkowo krótki w porównaniu do reszty ciała.

Nornice są aktywne głównie nocą, kiedy to poszukują pożywienia. Żywią się nasionami, owocami, a także owadami. Mogą również uszkadzać korzenie roślin i młode drzewka, co czyni je szkodnikami w ogrodach i sadach. Ich obecność może prowadzić do znacznych strat w uprawach, zwłaszcza w przypadku młodych roślin, które są szczególnie narażone na ich działalność. Zwalczanie nornic polega na stosowaniu pułapek, trucizn oraz zabezpieczaniu upraw, na przykład poprzez stosowanie siatek ochronnych.

Nornica ruda